Lộ trình tự học công nghệ thông tin

Hiện nay, có rất nhiều lập trình viên “ tay ngang ”, tự học lập trình tại nhà để hoàn toàn có thể xin một việc làm với đồng lương không thay đổi. Bên cạnh nhiều khó khăn vất vả về tâm ý và nỗ lực, những người này còn gặp trở ngại về xu thế, không biết nên học từ đâu và học bao nhiêu là đủ .

Bài viết sau đây xin đưa ra một lộ trình tự học lập trình từ đầu tại nhà với kỳ vọng trợ giúp được những người muốn bước chân vào nghề Công nghệ thông tin không qua trường học đào tạo và giảng dạy. Nội dung được đúc rút từ thực tiễn của tác giả, là một freelancer, một lập trình viên “ tay ngang ” và cũng là người sáng lập công ty Mona Media,

Không phải là một nghề lao động chân tay như sửa xe máy hay may vá thêu thùa, nhưng lập trình lại là một trong những nghề có số lượng người tự học nhiều nhất. Và tất yếu số lượng thành viên thành công xuất sắc xuất sắc nhờ tự học lập trình cũng tiêu biểu vượt trội tiêu biểu vượt trội hơn những nghề khác .

So với những ngành nghề truyền thống lịch sử cuội nguồn như bác sĩ, kỹ sư, thợ làm tóc, công nghệ thông tin ( CNTT ) là một nghề rất mới lạ và lạ mắt. Nó Open chỉ vài chục năm trước đây và đặc biệt quan trọng quan trọng tăng trưởng kể từ khi Internet sinh ra vào cuối thể kỷ trước. Trong tương lai, lập trình sẽ là xương sống của đời sống văn minh : phong thái phong cách thiết kế và điều hành quản lý quản trị những vật phẩm mưu trí giúp đời sống thêm thuận tiện và tự do .Thế nhưng, ngay trước thềm cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngành Công nghệ thông tin ở nước ta vẫn đang trong tình hình thiếu nhân lực đáng kể. Theo thống kê, mỗi năm Nước Ta thiếu khoảng chừng 80.000 lao động chất lượng cao trong những nhóm ngành lập trình, IT. Nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp tăng cao nhưng chất lượng đầu ra của sinh viên Công nghệ thông tin không đủ đáp ứng đã dẫn đến tình hình thèm khát nhân tài như lúc bấy giờ .

Đây cơ hội vàng cho những cá nhân có năng lực, biết thức thời dù cho không theo học các trường lớp Công nghệ thông tin. Rất nhiều người có khả năng đã tự mình học lập trình, học thiết kế website tại nhà với các giáo án, tài liệu trên mạng để có thể tìm cho mình một chỗ đứng trong ngành Công nghệ thông tin.

Đây là nguyên do cộng hưởng với nguyên do trên khiến cho việc thiếu vắng nhân lực Công nghệ thông tin càng thêm trầm trọng. Ngành học quá mới lạ so với nhận thức của những bậc cha mẹ khiến họ không khuyến khích con cháu đi theo hướng này. Công việc IT mang tính kỹ thuật đặc trưng nên nhiều người cũng không rõ học xong con mình sẽ làm gì để kiếm ra tiền, nếu có trục trặc thì phải làm như thế nào. Chưa kể đến mức độ cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu trong ngành cũng ngày càng được đẩy lên cao trào vì thiếu nhân sự, nhiều mái ấm mái ấm gia đình quan ngại con mình bị chèn ép, thi đua không lại người khác .Ngoài ra, phần lớn những công ty công nghệ đều là tư nhân, nhỏ lẻ. Không được bảo vệ về biên chế, về lương hưu và những chủ trương tương hỗ người lao động cũng là mối lo canh cánh so với cha mẹ khi cho con học và làm việc làm IT. Một nguyên do khách quan khiến ngành lập trình có nhiều người tự học đến như vậy chính là vì bạn toàn vẹn trọn vẹn hoàn toàn có thể tự học và thành thạo nó. Tuy là một ngành kỹ thuật, nhưng lập trình lại dựa nhiều vào kinh nghiệm tay nghề kinh nghiệm tay nghề chứ không phải kiến thức và kỹ năng và kỹ năng và kiến thức trình độ. Chỉ cần thực hành thực tế thực tiễn nhiều, mày mò nhiều, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể làm chủ những ngôn từ lập trình và có năng lượng phong cách thiết kế thiết kế xây dựng những công cụ, ứng dụng có tính năng can đảm và mạnh mẽ và can đảm và mạnh mẽ và phức tạp. Thời gian và hiệu suất cao học tập nhờ vào nhiều vào nguồn năng lượng và sự cần mẫn, cần mẫn của bạn. Giáo án, tài liệu và bài tập có ở khắp mọi nơi. Bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể mua sách dạy lập trình, tải từ trên mạng về hoặc tham gia những hội nhóm, forum để học hỏi từ người có kinh nghiệm tay nghề kinh nghiệm tay nghề. Ngày nay, có hẳn những khóa học dạy lập trình hay phong thái phong cách thiết kế web trên những website học trực tuyến với học phí phải chăng, thích hợp với cả những tay mơ, tay ngang mới vào nghề .Vô số những yếu tố ủng hộ việc tự học lập trình tại nhà, và cũng rất nhiều người từ đó mà thành công xuất sắc xuất sắc, có được việc làm và thu nhập không biến hóa. Mạng xã hội là một trong những nguyên do chính gây mất tập trung chuyên sâu khi tự học lập trình

Tuy nhiên, tự học lập trình, giống như bất kể ngành nghề nào khác, cũng có những khó khăn vất vả khó khăn vất vả, trở ngại mà ai cũng phải ( nhưng không phải ai cũng trọn vẹn hoàn toàn có thể ) vượt qua. Được học trong vạn vật thiên nhiên và thiên nhiên và môi trường quen thuộc là ngôi nhà của mình tạo cho bạn một xúc cảm tự do, thư thả và tự do và dễ chịu và thoải mái. Nhưng điều đó chưa hẳn là tốt, bởi việc học tự nó rất khó tạo động lực, hứng thú trong một thời hạn dài. Thực tế là phần đông mọi người đều ngán học, nhất là tự học ! Không có thầy cô coi sóc, đốc thúc bạn nghe giảng và làm bài tập, bạn sẽ dễ đâm ra luời biếng và chểnh mảng. Không có người nhìn nhận, chấm điểm cũng làm giảm bớt động cơ để bạn nỗ lực học bài và làm bài tập. Không có những cuộc thi liên tục cũng làm ban quên hẳn xúc cảm cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu, thi đua để nỗ lực vượt qua bản thân và bạn hữu. Chưa kể đến ở nhà có biết bao nhiêu thứ trọn vẹn hoàn toàn có thể làm bạn mất tập trung chuyên sâu sâu xa. Tin nhắn Facebook liên tục reo lên trong điện thoại thông minh cảm ứng, thông tin pop-up báo hiệu sự kiện trong game, bài hát trong bộ phim Nước Hàn dài 169 tập mà bạn đang xem mỗi ngày lại vang lên, dàn đồng ca chó nhà hàng xóm lại khởi động hoặc con mèo cưng cứ nhảy lên máy tính đòi được nựng … Hình như tổng thể và toàn diện mọi thứ xảy ra đều có một tiềm năng là ngăn bạn học .Vì vậy, tự học ở nhà không hề thuận tiện. Nó yên cầu một sự quyết tâm, một ý chí kiên cường, một năng lượng trấn áp bản thân cực kỳ can đảm và mạnh mẽ và can đảm và mạnh mẽ.

Những kể cả khi bạn hoàn toàn có thể đạt được cảnh giới tập trung chuyên sâu như Bồ Tát ngồi thiền thì đó cũng chỉ là năng lực vô hiệu những yếu tố phân tâm từ bên ngoài. Nhưng bạn vẫn khó hoàn toàn có thể thắng lợi được lời nói ở trong lòng : nỗi lo ngại khi mất khuynh hướng .

Khi tự học, bạn sẽ không có thầy cô, giáo viên chủ nhiệm hay đơn cử hơn là người hướng dẫn, chỉ lối cho bạn. Bạn sẽ không biết được học như thế nào mới đúng cách và sẽ thành công xuất sắc ; bạn cũng không biết được học đến đâu là đủ cho một ngành nghề dịch vụ nào đó .

Ví dụ : Lập trình Javascript là một ngành nghề dịch vụ vô cùng to lớn, nếu muốn “ làm chủ Javascript ” chắc cũng hoàn toàn có thể tốn khoảng chừng vài năm. Nhưng thực tiễn là bạn phần đông sẽ không sử dụng hết công suất của Javascript cho việc làm, mà chỉ cần một nhánh nhỏ của nó chính là những plugin Javascript mà thôi .

Nếu tự học, trọn vẹn hoàn toàn có thể bạn sẽ không biết điều đó, không biết thứ gì thực sự có ích và nên học mà tốn thời hạn sẽ học hết không tinh lọc. Thời gian tự học lê dài ra khiến bạn càng thêm mơ hồ về tương lai và cảm thấy tự ti vào nguồn năng lượng, năng lượng tiếp thu của mình. Và trở ngại ở đầu cuối, là hệ quả từ những khó khăn vất vả khó khăn vất vả đã nêu, bạn luôn cảm thấy chần chừ không biết mình đã lựa chọn đúng hay chưa. Như đã nói có nhiều người bỏ con đường cũ, bỏ lỡ chuyên ngành đang theo học để nhảy vào ngành Công nghệ thông tin đang thiếu nhân sự. Nhiều người sử dụng tiền tích góp và quỹ thời hạn rất ít của mình để mua tài liệu và tự học lập trình tại nhà với mong ước trọn vẹn hoàn toàn có thể kiếm một việc làm IT không biến hóa. Tuy nhiên, không mấy ai dám chắc như đinh về lựa chọn làm “ tay ngang ” mà mình đã đưa ra trừ phi họ có một tình yêu cực lớn dành cho nghề lập trình. Họ cũng phải có một niềm tin sắt thép, một ý chí bền chắc để không bị lung lay bởi những yếu tố phân tâm và đánh lạc hướng như đã kể ở trên. Rất nhiều người không làm được như vậy và đã bỏ cuộc và quay lại lối đi thuận tiện và bảo vệ bảo đảm an toàn hơn như trước kia. Vì vậy, bài viết này là để tiếp thêm lửa cho những bạn, những người có dự trù làm “ tay ngang ” trong ngành Công nghệ thông tin, muốn tự học lập trình và trở thành một lập trình viên có việc làm với thu nhập không biến hóa .Chúng tôi không hề giúp bạn vô hiệu những thứ làm bạn mất tập trung chuyên sâu nâng cao, nhưng chúng tôi trọn vẹn hoàn toàn có thể giúp bạn bớt sợ hãi về hướng đi của mình. Với một lộ trình tự học lập trình tại nhà rõ ràng và hòa giải và hài hòa và hợp lý, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể biết nên đi như thế nào, học như thế nào là đúng và đủ. Khi học bất kể thứ gì, tất yếu bạn phải mở màn từ những việc dễ, ít trình độ nhất trước. Đối với việc xây nhà, quét vôi và phết sơn nhẹ nhàng hơn nhiều so với việc đặt từng viên gạch. Đối với phong thái phong cách thiết kế website, phong cách thiết kế thiết kế xây dựng phần giao diện bên ngoài thì thuận tiện hơn là hạ tầng bên trong. Vì thế, quá trình học lập trình nhìn chung sẽ phải đi từ front-end ( phần nhìn ) cho tới back-end ( phần kỹ thuật ) .Đây là một lộ trình chung cho tổng thể và toàn diện mọi loại lập trình viên, đi từ dễ đến khó, chứ không phải là con đường bắt buộc hàng loạt phải bước tiến. Giai đoạn quan trọng nhất khó trọn vẹn hoàn toàn có thể bỏ lỡ chính là quá trình quy trình tiến độ 1, thời hạn mà bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể khởi đầu đi xin việc trong những công ty CNTT, công ty phong thái phong cách thiết kế website … Bạn không cần phải đi tiếp những quy trình khác của lộ trình này mới trọn vẹn hoàn toàn có thể sống an yên được với nghề.

Lập trình front-end là giai đoạn đầu tiên và quan trọng nhất trong lộ trình tự học lập trình tại nhà

Để trở thành một lập trình viên front-end cơ bản, bạn cần những kiến thức và kỹ năng về 2 ngành : HMTL / CSS và Javascript .
Xem thêm : 10 Kỹ Năng Phát Triển Bản Thân Hiệu Quả Mỗi Ngày

HTML và CSS là ngôn từ lập trình hiển thị của một website, lao lý website đó hiển thị ra làm sao. Chúng là thành phần cơ bản nhất của một website, cũng là ngôn từ lập trình dễ học và sử dụng nhất. HTML / CSS có những thẻ ( tag ) đơn thuần, có ý nghĩa và cách quản lý và vận hành dễ tưởng tượng, dễ chớp lấy. Bạn hoàn toàn có thể thuận tiện chuyển dời, sắp xếp những thành phần hiển thị của website như banner, logo, textbox … bằng những câu lệnh ngắn, khi chỉnh sửa hoàn toàn có thể quan sát những biến hóa ngay tức khắc .
Nhìn chung, HTML / CSS chỉ tốn của bạn khoảng chừng 2 tháng tự học hỏi và thực hành thực tế. Nếu bạn có năng khiếu sở trường và tư duy lập trình, hoàn toàn có thể bạn chỉ mất 1 tháng để hoàn thành phần này.

Môn thứ 2 bạn cần học để trọn vẹn hoàn toàn có thể trở thành front-end developer cơ bản và mở màn đi làm chính là Javascript. Nhưng, như đã đề cập trong ví dụ ở trên, Javascript rất bát ngát và phức tạp. Thứ bạn thực sự cần học chính là cách viết nên và sử dụng những plugin Javascript. Có rất nhiều tài liệu hướng dẫn đơn cử và cặn kẽ về plugin Javascript. Nhưng học lập trình, kim chỉ nan phải song song với thực hành thực tế trong thực tiễn. Và một bài tập thực hành thực tế thực tiễn đi kèm với triết lý trong quá trình này chính là : hãy tạo ra một bản sao của những website mà bạn thích. Sau khi nắm được HTML / CSS và phần cơ bản của plugin Javascript, bạn nên tập phong thái phong cách thiết kế những website giống hệt với những trang đã có sẵn. Những website như vậy là những phiên bản tiến hành xong cho những tác dụng của HTML / CSS và Javascript mà bạn đang học. Vì vậy bạn cần phải bắt chước sao cho giống nhất, tạo ra những giao diện và tính năng càng giống với bản gốc càng tốt. Việc làm chủ plugin Javascript này trọn vẹn hoàn toàn có thể ngốn của bạn khoảng chừng 3-6 tháng. Cộng thêm phần HTML / CSS ở trên nữa, để có đủ kỹ năng và kiến thức và kiến thức và kỹ năng và nguồn năng lượng đi xin việc IT, bạn sẽ mất khoảng chừng 4-6 tháng tự học lập trình từ đầu tại nhà. Đây không phải là một khoảng chừng thời hạn quá dài đủ để bạn thấy nản chí và chùn bước. Và thời cơ việc làm của bạn cũng rất sáng sủa. Hầu hết những công ty CNTT từ lớn đến bé đầu cần nhân lực trong khâu phong thái phong cách thiết kế front-end. Các công ty trong ngành khác cũng cần thuê người tạo, chỉnh sửa hoặc tăng cấp giao diện website, thế cho nên vì thế nhu yếu cho front-end developer là không hề ít. Ngoài ra, còn có một thị trường cực kỳ béo bở nữa dành cho những bạn, đó chính là việc gia công front-end cho những công ty Nhật Bản. Các công ty Nhật thuê rất nhiều nhân lực Nước Ta để gia công, chỉnh sửa phần hiển thị cho những website của họ rất nhiều. Và mỗi một đơn hàng như vậy, tùy thuộc vào quy mô và khối lượng việc làm, trọn vẹn hoàn toàn có thể đem về cho công ty bạn giao động cả trăm triệu .Nói tóm lại, là một front-end developer, bạn toàn vẹn trọn vẹn hoàn toàn có thể tìm được một vị trí trong công ty Công nghệ thông tin với mức lương không đổi khác. Nếu thao tác hiệu suất cao lâu dài hơn bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể được nâng lên tới 20 triệu đồng / tháng. Sau khi trở thành một front-end developer cơ bản và một vị trí tốt trong công ty, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể liên tục trau dồi kỹ năng và kiến thức và kiến thức và kỹ năng để tiến hành xong tốt việc làm được giao. Hoặc bạn cũng trọn vẹn hoàn toàn có thể học nâng cao thêm về những nhánh khác của lập trình front-end hay rẻ nhánh sang lập trình hạ tầng kỹ thuật như một lập trình viên back-end. Sau khi làm chủ những kỹ thuật phong thái phong cách thiết kế plugin Javascript cơ bản, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể đi sâu hơn nữa và tạo ra những plugin tùy chỉnh chỉ riêng bạn mới làm được. Một số nhu yếu nhất định từ người mua mà chỉ có plugin tùy chỉnh của bạn mới có, nhờ vậy trọn vẹn hoàn toàn có thể giảm bớt cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu với những đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu khác. Ngoài ra, chúng cũng tạo cho bạn một tên tên thương hiệu thành viên, được được cho phép bạn bán plugin của mình với giá cao hơn.

Javascript framework là những cái khung được làm sẵn giúp lập trình viên triển khai xong việc làm nhanh hơn, thuận tiện hơn. Đặc biệt, có những framework về front-end nhưng có ứng dụng những tính năng từ back-end, phân phối cho bạn công cụ can đảm và mạnh mẽ để tăng cấp cả giao diện lẫn thưởng thức người dùng ( user experience ) .

Một số Javascript framework phổ cập bạn hoàn toàn có thể học chính là Angular, React hay Vue, v.v … Bạn hoàn toàn có thể tự học thêm những framework này để có nhiều kỹ năng và kiến thức hơn một front-end developer thường thì và hoàn toàn có thể đảm nhiệm được những trách nhiệm hạng sang, thử thách hơn trong việc làm .

Học luôn back-end để trở thành full-stack developer

Xin nhắc lại, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể ngưng lại sau khi hết quá trình một và liên tục trau dồi kỹ năng và kiến thức của một front-end developer mà vẫn có thu nhập không thay đổi. Có thể hoàn thành xong tốt mọi việc làm được giao và kiếm sống bằng nghề là đủ để chứng tỏ bạn là một lập trình viên “ tay ngang ” giỏi. Cố gắng đi sâu đến tận back-end không chứng tỏ thêm được gì mà đôi lúc còn hao tốn rất nhiều thời hạn và sức lực lao động của bạn .

Tuy nhiên, nếu bạn thực sự có hứng thú với hạ tầng kỹ thuật của một website nói riêng và những gì cơ bản nhất của lập trình nói chung, thì bạn hoàn toàn có thể chuyển hướng sang học lập trình back-end .

Việc tiên phong bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể làm là học sử dụng một CMS nào đó. CMS ( content management system ) là mạng lưới mạng lưới hệ thống quản trị nội dung dùng để phong thái phong cách thiết kế và quản trị nội dung của một website nào đó. CMS thông dụng nhất lúc bấy giờ chính là WordPress, và việc học về WordPress thôi cũng trọn vẹn hoàn toàn có thể giúp bạn hái ra tiền. Người ta thường nghĩ những CMS mã nguồn mở như WordPress chỉ dùng để làm những website thành viên, website trình làng hay website bán hàng nhỏ lẻ. Tuy nhiên, bạn toàn vẹn trọn vẹn hoàn toàn có thể dùng WordPress để thiết kế kiến thiết xây dựng những mạng lưới mạng lưới hệ thống website đồ sộ, quy mô hơn nhiều. Không mấy người trọn vẹn hoàn toàn có thể khai thác hết tiềm năng của WordPress hay những CMS, nếu bạn là một trong số đó, hộp thư của bạn sẽ tràn ngập email đặt hàng. Trung bình, mức lương tối thiểu của một WordPress developer là vào khoảng chừng chừng 8 triệu đồng / tháng. Nếu bạn có nhiều kinh nghiệm tay nghề kinh nghiệm tay nghề hoặc phát minh sáng tạo độc lạ tốt, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể cán mốc 20 triệu đồng / tháng. Ngoài ra, việc học WordPress giúp bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể phong thái phong cách thiết kế những giao diện ( theme ) WordPress độc lạ và mê hoặc. Sau đó, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể bán chúng trên những chợ giao diện nổi tiếng quốc tế như Envato hay Themeforest … Theme càng đẹp, càng hợp trend hoặc thích hợp với tiềm năng sử dụng của người mua thì càng bán được giá cao .Một ưu điểm nữa là để học WordPress bạn cần học ngôn từ lập trình PHP. Nhưng vì không phải đang thiết kế kiến thiết xây dựng mạng lưới mạng lưới hệ thống gì nên bạn cũng chỉ cần biết những kỹ năng và kiến thức và kỹ năng và kiến thức cơ bản của PHP đối sánh tương quan WordPress mà thôi. Đây hẳn là lựa chọn độc lạ toàn vẹn so với những quy trình tiến độ quy trình tiến độ trên của lộ trình tự học lập trình từ đầu tại nhà cho tay ngang. Bạn sẽ trở thành một full-stack developer ( gọi nôm na là lập trình viên biết tuốt ) bằng cách học thêm những ngôn từ lập trình lớn và phổ cập, như : C #, Java, PHP, hay Python, v.v … Tức là giờ đây, không riêng gì front-end mà cả lập trình back-end một cách sâu xa bạn đều trọn vẹn hoàn toàn có thể làm được. Nhờ vậy, bạn sẽ trọn vẹn hoàn toàn có thể đảm nhiệm mọi việc làm, mọi nhu yếu được người mua phó thác, từ phần nhìn cho đến phần kỹ thuật bên trong. Khi có trục trặc xảy ra, việc làm chủ cả front-end lẫn back-end cho bạn năng lượng nhận ra và gỡ lỗi một cách nhanh gọn và đúng chuẩn hơn .Để học lập trình back-end tuyệt vời và hoàn hảo nhất không phải thuận tiện. Khi đã có được một vị trí và thu nhập không đổi khác, bạn trọn vẹn hoàn toàn có thể dành thời hạn rảnh mỗi ngày để học hỏi thêm từ đồng nghiệp và tiền bối trong công ty. Nhờ những nhân viên cấp dưới về back-end tư vấn, giải đáp những vướng mắc và hướng dẫn những mẹo vặt là cách dễ nhất để tự học. Tất nhiên bạn cũng cần tự tin và gan góc để xin được nhúng tay vào những dự án Bất Động Sản BĐS Nhà Đất có đối sánh tương quan đến hạ tầng kỹ thuật mà công ty đang đảm nhiệm .

Bằng thực hành thực tế và sự cố gắng bền chắc, bạn sẽ hoàn toàn có thể am hiểu lập trình back-end trong một tương lai không xa và trở thành một lập trình viên full-stack cái gì cũng biết.

Trên đây là lộ trình tự học lập trình từ đầu tại nhà, đặc biệt hữu ích dành cho những người tay ngang vào nghề lập trình.

Tự học không phải là dễ khi bạn không được trợ giúp, chỉ bảo từ bất kỳ ai, phải tự mình bơi giữa biển kiến thức và kỹ năng và nỗi hoang mang lo lắng về tương lai. Hy vọng những gì được đút kết từ thưởng thức thực tiễn của tác giả, cũng là một lập trình viên “ tay ngang ”, hoàn toàn có thể giúp những bạn nắm được những gì mình cần phải làm trong quy trình tự học lập trình .

Và cũng kỳ vọng bài viết này hoàn toàn có thể tiếp sức cho những bạn tay ngang vào nghề lập trình khi biết rằng chỉ cần cần mẫn học tập kiến thức và kỹ năng cơ bản về HTML / CSS và plugin Javascript là bạn đã hoàn toàn có thể tìm được một việc làm IT với thu nhập tốt và thời cơ thăng quan tiến chức rồi .

Xem thêm: Đại học Kinh tế quốc dân có xét học bạ 2022 không?